އަސްލު ވާހަކައަށް ފަށައިގަތުމުގެ ކުރިން މިސިލްސިލާގެ ކުރީގެ ދައުރަށް އަލި އަޅުވާލުމަކީ ކޮންމެހެން ބޭނުން ކަމެއް ކަމުގައި މުޙްތަރިމުއް ޝަމްސް ލިއުއްވާފައިވެއެވެ. ޞަލާޙުއްދީން އައްޔޫބީގެ ތަޢާރަފް މިދަންނަވާ ގޮތަށް އަލްތަމަސް ބަޔާން ކުރައްވައެވެ.
“ ޞަލާޙުއްދީން އައްޔޫބީ ކުރެއްވި މަތިވެރި ޖިހާދާއި އިސްލާމީ ތާރީޚްގައި އެމަނިކުފާނަށް ދެވިފައިވާ ޤަދަރާއި ޢިއްޒަތް ނުދަންނަނީ ކާކުހެއްޔެވެ؟ އިސްލާމީ އުއްމަތުގެ އެއްވެސް ފަރުދަކަށް އެމަނިކުފާނުގެ ނަންފުޅު ހަނދާން ނައްތައެއް ނުލެވޭނެއެވެ. ޞަލީބީންގެ މީހުން ތާއަބަދަށް އެމަނިކުފާނުގެ ނަން ހަދާން ކުރާނެއެވެ. ޞަލާހުއްދީން އައްޔޫބީގެ ޙަސަބާއި ނަސަބުފުޅު ތަފްސީލްކޮށް ބަޔާން ކޮށްދެވިފައި ނެތް ނަމަވެސް އެމަނިކުފާނާއި ބެހޭ ގޮތުން ލިޔަން މިފަށާ ވާހަކައިން ތާރީޚްގެ ދާވަނިވެސް ފުރާލެވިދާނެއެވެ. އެހެން ކަމުން އަންނަން އޮތް ނަސްލުތަކާއި ހަމައަށް ފޯރުކުރުމަށްޓަކައި އަޅުގަނޑު ލިޔެލަން ގަސްދު ކުރަނީ ޙާދިޘާތައް ބަޔާން ކުރައްވާ ބޭކަލުންނާއި ޤަލަމްތަކުގެ އަހުލުވެރިން ހަމައެކަނި ޞަލާޙުއްދީން އައްޔޫބީ ކުރެއްވި ޖިހާދުތަކާއި ބެހޭ ގޮތުން ނަންގަވާފައިހުރި ރެކޯޑް ތަކެވެ. ތާރީޚްގެ ދާވަނީގައި ރައްކާކޮށްލަން ބޭނުންވަނީ އެމަނިކުފާނު ކުރެއްވި ހަނގުރާމަތަކާއި ލިބިވަޑައިގަތް ފަތަޙައިގެ ސިލްސިލާތަކެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ ހައިބަތު ކަމާއި ރީތި ނަންފުޅަށް ހުތުރު އެރުވުމަށްޓަކައި އެމަނިކުފާނުގެ ގާތްތިމާގެ ބޭފުޅުން ރޭއްވެވި މަކަރުވެރި ރޭއްވުން ތަކާއި ސިހުރުގެ ބާރު އެކުލެވިފައިވާ ރީތިކަން ޙަޞިލްކޮށްގެން ތިބި އަންހެން ކުދިންގެ ދަލުގައި ޖައްސައިގެން އެމަނިކުފާނު ބަދްނާމް ކުރެއްވުމަށްޓަކައި ކުރެވުނު މަސައްކަތްތަކުގެ ތަފްސީލެއް ނޫނެވެ.
އިސްލާމީ ތާރީޚުގެ މި ޙަޤީޤީ ޑްރާމާ ފެށުނީ 3 މާރޗް 1179 ގައެވެ. ޞަލާޙުއްދީން އައްޔޫބީ އަށް މިސްރުގެ ވައިސް ރޯ ކަމާއި ލަޝްކަރުގެ ވެރިކަން ލިބިވަޑައިގެންނެވި ދުވަހުއެވެ. އެފަދަ މަތިވެރި މަޤާމްއެއް އެ މަނިކުފާނަށް އެރުވުން އެއްސަބަބަކީ އެމަނިކުފާނަކީ ވެރިކަމުގެ ޚާންދާނަކުން ވަޑައިގެން ހުންނެވި ޒުވާން ބޭފުޅަކަށް ވުމެވެ. އަނެއް ސަބަބަކީ ބަކީ އުމުރުފުޅުގެ ކުރީ ކޮޅުގައި ހަގުރާމައާއި ހެވިކަމުގެ މާހިރަކަށްވެވަޑައިގެން ހުންނެވިކަމެވެ. – ހެވިކަމަކީ ވާރުތައިން އެމަނިކުފާނަށް ލިބިވަޑައިގެންފައިވާ ފަންނެކެވެ. އެ މަނިކުފާނު ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި ވެރިކަމުގެ މާނައަކީ ރަސްކަން ހިންގުމެއް ނޫނެވެ. ވެރިކަމަކީ އިސްލާމް ދީން ރައްކައުތެރި ކުރުމާއި ޤައުމުގެ މަތިވެރިކަން ދެމެހެއްޓުމެވެ. މި ޚިޔާލުފުޅު އައުމާއެކުގައި އެޒަމާނުގެ އިސްލާމީ ވެރިންގެ މެދުގައި އެކުވެރިކަމާއި އެއްބޭފުޅަކު އަނެއް ބޭފުޅަކަށް އެހީވެވަޑައިގަތުމުގެ ކުޑަވެސް އަސަރެއްނެތްކަން އެމަނިކުފާނަށް ވިސްނިވަޑައިގެންފިއެވެ. އިސްލާމީ ވެރިންގެ ޢައްޔާޝީ ކަމާއި، ރާފޮދު ހިއްޕެވުމާއި، އަންހެނުންނާއި ގައިގޯޅިވެ ވަޑައިގަތުމާއި ދިރިއުޅުމުގެ އުފާތަކުގެ ތެރެއަށް ވެދެވަޑައިގެން އުޅުއްވުން ބޮޑުވެގެންގޮސް މުޅި އިސްލާމީ އާލަމާއި ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ގެ މަތިވެރި ދީނުގެ މުސްތަޤްބަލް އަދިރި ވެގެން ހިގައްޖެކަން އެގި ވަޑައިގެންފިއެވެ. – ތެދުފުޅެކެވެ. އެޒަމާނުގެ އިސްލާމީ އަމީރުންނާއި މުސްލިމުންގެ ޙަރަމްތައް ވަނީ ކާފިރު އަންހެން ކުދިން ތަކުން ފުރި ބާރާވެފައެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ގިނައިންތިބީ ޔަހޫދީ އަންހެން ކުދިންނާއި ޞަލީބީ އަންހެން ކުދިންނެވެ. އެކުދިންނަކީ ޚާއްސަ ތަރުބިއްޔަތަކާއި އެކު ޙަރަމްތަކުގެ ތެރެއަށް ގެނެވިފާ ތިބި ކުދީންނެވެ. އާދަޔާ ޚިލާފަށް ރީތިވެފާ ތަމްސީލު ކުރަން މޮޅު އަންހެން ކުދިންތައް ކަތުރުފަނިތަކެއް ފަދައިން އިސްލާމީވެރިންނާއި، ބޮޑު ބޮޑެތީންގެ ދިރުއުޅުއްވުމާއި ޤައުމީ ޖޯޝްކަމުން ގެންދިޔައެވެ.
އެކަމަކު ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ޞަލީބީންގެ މީހުން އިސްލާމީ ވެރިކަން ބައިބައިކޮށްގެން ހަޖަމުކުރަމުން ގެންދިޔައެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ފްރޭންކް (ފަރަންޖީ) އަކީ ފާހަގަކޮށްލެވޭ ބޭފުޅެކެވެ. ފޭރެވޭ އެއްޗެއްގެ ގޮތުގައި ޝާހް ފްރޭންކް އަށް ޖިޒީ ދެއްކެވުމަށް މުސްލިމްވެރިންނަށް ޖެހިވަޑައިގަންނަވައެވެ. ޞަލީބީން އެމީހުންގެ ހަގުރާމައިގެ ބާރާއި ހައިބަތު ދައްކަމުން ކުދި ބޮޑެތި ހަމަލާ ދެމުން މުސްލިމްވެރިން ބިރުގަންނަވަމުން ގެންދެއެވެ. އެމީހުންގެ ބޭނުމަކީ މަޑު މަޑުން ގޮސް އިސްލާމުންގެ ނަން ދުނިޔެއިން ފުހެލުމެވެ. މުސްލިމްވެރިން އެބޭފުޅުންގެ ރައްޔިތުންގެ ދިޔަ ފެއްލަވައިގެން ޖިޒީދައްކަވަމުން ގެންދަވައެވެ. އެގޮތުންވެސް އެބޭފުޅުންގެ އުފާފުޅުތަކަށް އުނި ކަމެއް އަޔަކަ ނުދެއްވައެވެ.
ޖަމާއަތްތަކުގެ މެދުގައި ފަސާދައިގެ އޮށް އިންދުނެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އެންމެ ނުރައްކާތެރިކަން ބޮޑުވެގެންވީ ބައަކީ ޙަސަން ބިން ޞަބާޙްގެ ޖަމާޢަތެވެ. އެއީ ޞަލާޙުއްދީން އައްޔޫބީ ޒުވާންވެވަޑައި ގަތުމުގެ އެއް ޤަރުނު ކުރިން ވުޖޫދަށް އައި ފަސާދަވެރި ބައެކެވެ. އެމީހުން އަމިއްލައަށް ފިދާއީންނޭ ކިޔާ ނަންދިނެވެ. – ފަހަކަށް އައިސް އެހެން މީހުން އަތުލައިގަތުމަށްޓަކައި ހަޝިޝް ކިޔާ މަސްތުވާ އެއްޗެއްގެ ބޭނުން ކުރަން ފެށުމުން ހަޝީސަންގެ ނަމުން އެމީހުން މަޝްހޫރުވެގެން ދިޔައެވެ.
ޞަލާޙުއްދީން އައްޔޫބީ ތަޢުލީމް ޙަސިލް ކުރެއްވީ ނިޡާމުލް މުލްކްގެ މަދަރުސާއިންނަވެ. – މި ދެންނެވި ނިޡާމުލް މުލްކް އޭނާގެ މަދަރުސާ ބިނާ ކުރެއްވީ އިސްލާމީ ދަރިންނަށް ދީނީ ތަޢުލީމާއި ތާރީޚުގެ ޢިލްމު އުގަނައި ދެއްވުމަށްޓަކައެވެ. – ތާރީޚް ލިއުއްވަވާ ބޭފުޅެއް ކަމުގައިވާ އިބްނުލް އަޠްހަރު ލިއުއްވާ ގޮތުގައި ޙަސަން ބިން ޞަބާޙްގެ ފިދާއީ ޖަމާޢަތުގެ އެންމެ ފުރަތަމަ ޝިކާރައަކީ ނިޡާމުލް މުލްކެވެ. އެމަނިކުފާނަކީ ރޫމީންގެ މިނިވަންކަމުގެ މަގަށް އެޅޭ ހުރަހެއްކަމުގައި ވެގެން 1091ގައި ފިދާއީން ލައްވައި އެމަނިކުފާނު ޤަތުލް ކޮށްލީއެވެ. – ނަމަވެސް އެ މަނިކުފާނުގެ މަދަރުސާ ސަލާމަތުން ހުއްޓެވެ. ޞަލާޙުއްދީން އައްޔޫބީ އެ މަދަރުސާއިން ތަޢްލީމް ޙާސިލް ކުރައްވަމުން ހެވިކަމުގެ ހުނަރުތައް ދަސްފުޅު ކުރެއްވިއެވެ. ނޫރުއްދީން ޒަންގީ އެ މަނިކުފާނަށް ހަގުރާމައިގެ އުކުޅުތައް ދަސްކޮށްދެއްވިއެވެ. ވެރިކަން އިންތިޒާމް ކުރައްވާނޭ ގޮތުގެ ފިލާވަޅު ތައްދެއްވިއެވެ. ސިޔާސީ މައްސަލަތައް ޙައްލު ކުރައްވާނޭ ގޮތް އުގަންނައި ދެއްވިއެވެ. މި ތަޢްލީމާއި ތަރުބިއްޔަތު ދެއްވައިގެން އެމަނިކުފާނު ގެ ހިތްޕުޅުގައި ޤައުމީ ޖޯޝް އުފެއްދެވިއެވެ. އަންނަން އޮތް ޒަމާނުގައި އެމަނިކުފާނަކީ ޞަލީބީންނަށްޓަކައި ވިދުވަރެއްކަމުގައި ހެއްދެވިއެވެ. ލަޝްކަރުގެ ވެރިއެއްގައި ހުންނަންވީ ހުރިހާ މޮޅުކަމަކާއި ބުއްދިވެރިކަމެއް ޅަ އުމުރުފުޅުގައި އެމަނިކުފާނު ޙާސިލް ކުރެއްވިއެވެ.
ހަގުރާމައާއި ޖާސޫސީ ކޮމާންޑޯ އާއި ގޮރިއްލާ އޮޕަރޭޝަންއަށް އެމަނިކުފާނު ޚާއްސަ އަހަންމިއްޔަތު ކަމެއް ދެއްވިއެވެ. ޖާސޫސްކުރުމުގެ ރޮގުގައި ޞަލީބީން ކުރިއަރައިގެންގޮސްފައިވާ މިންވާރާއި މޮޅު އުކުޅުތަކުގެ ބޭނުން ކޮށްގެން އިސްލާމުންގެ މައްޗަށް ދެމުންގެންދާ ޙަމަލާތަކުގެ ވަރުގަދަކަން ދެކެވަޑައިގެން ކަނޑީގެ ބޭނުން ކުރެއްވުމުގެ ބަދަލުގައި ހިކުމަތު އަމަލީ އިން ބޭނުން ކުރެއްވުމަށް ޤަސްދު ކުރެއްވިއެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ ކަނޑިކޮޅުގެ ހަމަލާ ތަކަށްވުރެ ލޯތްބާއި އިޚްލާސްތެރިކަމުގެ ޙަމަލާތައް ވަރުގަދަވެފާ ބާރުގަދަކަން ވާހަކަ ވިދާޅުވަމުން ގެންދަވާއިރު ތިޔަބޭފުޅުންނަށްވެސް އެގިވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ. އެފަދަ މަތިވެރި ބަޠަލެއްގައި ހުންނަންވީ މަޑުމައިތިރިކަމާއި ކެތްތެރިކަން ވަރަށް ޅަ އުމުރުފުޅެއްގައި އެމަނިކުފާނުގެ ޠަބީޢަތުގައި އަށަގެންފިއެވެ.
ޞަލާޙުއްދީން އައްޔޫބީ މިސްރުގެ ވައިސްރޯ ކަމާއި ލަޝްކަރުގެ ވެރިކަމަށް އިސްކުރައްވާފާ މިސްރަށް ފޮނުއްވެވުމުން އެ މަޤާމްއަށް އުއްމީދު ކުރައްވައިގެން ތިއްބެވި އުމުރުން ދުވަސްވީ ބޭފުޅުން ދެކޮޅު ހެއްދެވިއެވެ. އެބޭފުޅުންގެ ނަޡަރުގައި ޞަލާޙުއްދީން އައްޔޫބީއަކީ ތުއްޕުޅުބޭފުޅެކެވެ. ނަމަވެސް އެބޭފުޅުންނާ ކުރިމަތިލައްވާ އެމަނިކުފާނު ދެއްކެވި ވާހަކަފުޅުތައް އިވިވަޑައިގަތުމުން ދެކޮޅުހެއްދެވުމުގެ ފޯރީ ކެނޑިގެން ހިގައްޖެއެވެ. – މުއައްރިޚް ލީން ޕަވަލް ލިއުއްވާ ގޮތުގައި ޞަލާޙުއްދީން އައްޔޫބީ އަކީ އަޚްލާޤީ ކަންތަކުގައި ހަރުކަށި ބޭފުޅެކެވެ. އުފާކުރުމާއި މަޖާކުރުމާއި އެންމެހާ ފާސިދު ކަންތައްތަކުން އަމިއްލަފުޅަށް މަނާވެ ވަޑައިގެން ލަޝްކަރީންނަށްވެސް އެކަންތައް މަނާކުރެއްވިއެވެ. އިސްލާމީ ވެރިކަން ސަމާލު ކުރެއްވުމަށްޓަކައި ހިތްޕުޅާއި ސިކުޑިފުޅު ވަގުފު ކުރެއްވިއެވެ. އިސްލާމުންގެ ބިންތަކުން ޞަލީބީން ނެރެލައްވާ ފަލަސްތީނުގެ މައްޗަށް ބާރު ހިންގެވުމަކީ ވާޖިބެއްކަމުގައި އެމަނިކުފާނުގެ ލަޝްކަރީންނަށް ވިސްނައިދެއްވިއެވެ- މިސްރުގެ ވައިސްރޯއެއްގެ މަޤާމް އާއި ޙަވާލްވެ ވަޑައިގަތުމަށްފަހު އެންމެ ފުރަތަމަ އެމަނިކުފާނު ވިދާޅުވީ މި ޖުމްލައެވެ. ”މާތް ﷲ އަހަރެންނަށް މިސްރުގެ ބިންގަޑު ދެއްވައިފިއެވެ. އެ ކަލާންގެ އިރާދަފުޅުން ފަލަސްޠީންވެސް އަހުރެންނަށް ދެއްވާނެތެވެ….“ އެކަމަކު މިހެން ވިދާޅުވެ މިސްރަށް ވަޑައިގަތުމުން އެމަނިކުފާނު ކުރިމަތި ލައްވަން ޖެހިވަޑައި ގަންނަވަނީ ހަމައެކަނި ފަލަސްޠީނާއި ނޫންކަމާއި މުސްލިމް އަޚުންވެސް އެމަނިކުފާނުގެ މަގުގައި މަކަރުވެރި ކަމުގެ ދައު ފަތުރާ ފައިވާކަން އެގި ވަޑައި ގެންނެވިއެވެ. – އެއީ ޞަލީބީންގެ ވަރުގަދަ އަޒުމާއި ހަގުރާމައިގެ ބާރުތަކަށްވުރެ މާ ނުރައްކާތެރި އެއްޗެއްކަން ވިސްނި ވަޑައިގެންނެވިއެވެ.
ނުނިމޭ…
